Endodonti (Kanal Tedavisi)
Dişlerin orta kısmında pulpa (diş özü) adı verilen kısım bulunur. Pulpa sinir ve damarlardan oluşan bir yapıdır. Bu yapı dişin duyarlılığını ve beslenmesini sağlar. Pulpa kendini tamir edemeyecek derecede hasar gördüğünde kanal tedavisine ihtiyaç duyulur. Hasara uğramış pulpanın çıkartılıp, yerine yapay maddelerle dolgu yapılmasına kanal tedavisi denir. Hasar görmüş pulpa çıkarılmazsa diş ve çevresindeki dokular enfeksiyona maruz kalır. Sonunda dişinizi tamamen kaybedebilirsiniz.
Diş neden ağrır?
Ağrının sebebini bulmak için önce ağız içi ve radyolojik muayene gerekir. En sık karşılaşılan sebep dişin pulpasının (diş özü-sinir) hasar görmesidir. Ağrı diş etinden de kaynaklı olabilir. Diş eti kaynaklı ağrılar rahatsız edicidir; ancak pulpa iltihabı kadar dayanılmaz değildir. Ağrı sebebi olarak daha ender rastlanılan sebepler; kas ağrısından dişe yansıyan ağrı, sinüzit nedeni ile yansıyan ağrı ve gömülü dişlerdir. Sebep doğru bilinirse tedavi de o kadar etkili olur. Dayanılmaz ağrılı dişin tedavisi öncelikle kanal tedavisi olmalıdır. Dişin çekimi en son düşünülür.
Diş lokal anestezi ile uyuşturulur. Diş çürükleri temizlenir. İlk hedef pulpa kanallarını bulmaktır. Kanalların boyu röntgen alınarak hesaplanır. Bu hesaplamanın sağlaması, kanal ucu hesaplayan cihaz yapılır. Daha sonra kanal genişletme ve temizleme işlemine geçilir. Kanal boyu aynı olan ama çapı giderek genişleyen otomatik aletler ile kök kanalı genişletilir. Her alet değişiminde kanal, jel ve sıvı formda dezenfektan ile yıkanır. Bu işlem azı dişleri için yaklaşık 15 dakikada tamamlanır. Kanal dolumuna geçmeden önce 2. kez röntgen alınır. Mümkünse tek seansta kanal tedavisi bitirilir.
Otomatik aletler, kök ucunu ölçen cihazlar diş hekimlerinin çok daha kısa sürede ve etkili kanal tedavileri yapmalarını sağlamıştır.
Kanal tedavisi iyi yapılmış bir diş ömür boyu ağız içerisinde kalabilir. Kanal tedavili bir dişin kuron ile kaplanması, dişin ağız içerisinde görünen kısmının kırılmamasına yardımcı olur. Ancak dişin kök kısmında ileride oluşabilecek iltihaplanmaları engelleyemez.
Kanal tedavisinin uzun ömürlü olabilmesi için erken teşhis çok önemlidir. Pulpa hasarın çok ilerlediği vakalarda başarı şansı düşer. Ayrıca kanal tedavisinin başarısını kök kanallarının yapısı, hastanın genel sağlık durumu, hekimin bilgi ve becerisi gibi birçok faktör etkiler.
Kanal tedavisi gereken ancak yapılmayan dişlerde; öncelikle şiddetli diş ağrısı başlar. Bir süre sonra pulpanın kendi kendine canlılığını yitirmesiyle ağrı kesilebilir. Antibiyotik ve ağrı kesicilerin kullanılması ağrının hafiflemesine yardımcı olur. Ancak ilaç kullanılarak ağrının geçmesi iltihabın temizlenmesi anlamına gelmez. İlaç kullanılsın veya kullanılmasın kanal tedavisi yapılmadığı taktirde enfeksiyon, sinsi bir şekilde ilerleyerek kemiğe sıçrayabilir. Bu durumda hem sorunlu dişin hem de komşu dişlerin çekilmesi gerekebilir.